Yayınlanma tarihi
Yeni araştırmalar, 1812 Rus seferinde yüzbinlerce askerin ölümüne yol açan patojenik nedenleri ortaya çıkardı.
Napolyon Bonapart’ın 1812’de Rusya’yı işgal etme girişimi, Fransız İmparatorluğu’nun çöküşünü başlatan en büyük yenilgi olarak tarihe geçti.
Yaklaşık 650 bin askerin çıktığı seferden sadece 110 bin kişi Fransa’ya dönmeyi başardı. Yüzyıllar boyunca soğuk, açlık ve tifüs salgını nedeniyle ordunun terhis edildiği sanılıyordu. Ancak yeni bir bilimsel çalışma, hikayenin farklı bir yönünü ortaya çıkardı.
Napolyon’un askerlerinin dişlerinde ölümcül bakteri bulundu
Fransa’daki Pasteur Enstitüsü’ndeki bilim insanları, Litvanya’nın Vilnius kentinde bulunan toplu mezardaki askerlerin dişlerinden alınan örnekleri inceledi.
3 binden fazla askerin gömülü olduğu bu mezardan çıkarılan 13 askerin kalıntıları üzerinde yapılan incelemede araştırmacılar, tifüs değil iki farklı bakteri buldu:
Salmonella enterica: paratifo ateşine neden olan bakteri
Borrelia recurrentis: tekrarlayan ateşli hastalığın etiyolojik ajanı
Bu hastalıkların her ikisi de yüksek ateşe, aşırı yorgunluğa ve sindirim sorunlarına neden olur. Araştırmacılar, iki patojenin aynı anda ortaya çıkmasının, açlık, soğuk ve kötü hijyen koşulları nedeniyle zaten zayıflamış olan askerlerin hızla ölümüne yol açtığına inanıyor.
Tifo değil, paratifo ateşi ve bit
Uzun yıllar tarihçiler Napolyon’un ordusunun büyük kısmını yok eden hastalığın tifüs olduğuna inanıyorlardı. Ancak Pasteur Enstitüsü ekibi diş örneklerinde tifo bakterisine dair hiçbir iz bulamadı. Öte yandan dört askerde Salmonella enterica, iki askerde ise Borrelia recurrentis tespit edildi.
Bu keşif, Napolyon’un ordusundaki ölümlerin arkasında daha önce açıklanmayan iki farklı mikrobun olduğunu gösteren ilk genetik kanıttı. Araştırma sadece 13 askerden alınan örneklerle sınırlı olsa da hastalığın semptomlarının tarihi kayıtlarla örtüştüğü görüldü.
Araştırmanın başyazarı Dr. Nicolas Rascovan, bulguları Daily Mail’e şöyle özetledi:
200 yıldır saklı kalan bir olayı teşhis etmek için bugün sahip olduğumuz teknolojiyi kullanmak son derece heyecan verici.”
Çalışma Current Biology dergisinde yayınlandı.
Napolyon’un ölüm yürüyüşü
1812’de İngiltere, İspanya ve Portekiz’e karşı yenilgiye uğrayan Napolyon, Rusya’yı işgal etmeye karar verdi. Haziran 1812’de başlayan sefer, tarihin en büyük askeri felaketlerinden biri haline geldi.
Fransız ordusu Moskova’ya kadar ilerledi, ancak Çar I. Aleksandr’ın ordusu teslim olmayı reddedince Napolyon geri çekilme emri verdi.
Kışın gelmesiyle birlikte sıcaklıklar hızla düştü ve askerler soğuktan, açlıktan veya hastalıktan ölmeye başladı. Rus ordusu “kavurucu toprak” taktiğiyle geri çekilerek her şeyi yerle bir etti; böylece Fransızlar erzaksız ve barınaksız kaldı.
Fransız birlikleri geri çekilirken yerli milislerin saldırısına uğradı, bit salgınları yayıldı, su kaynakları kirlendi ve hastalıklar ordunun geri kalanını yok etti.