‘Bibi Dosyaları’: Netanyahu’nun Oscar’a Gitmemeye Çalıştığı Film mi?

Bu haberin ilk yayınlandığı dil İngilizcedir.

İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, “Bibi Dosyaları” adlı belgeselin gösterimini engellemek için elinden geleni yaptıysa da bir Kudüs mahkemesi, Netanyahu’nun filmin onaylanmamış sorgulama görüntülerini kullanarak İsrail yasalarını ihlal ettiği yönündeki davasını reddetti.

Belgesel, Toronto Uluslararası Film Festivali’nde devam eden bir proje olarak gösterildi ve resmi dünya prömiyeri Kasım ayında Doc NYC’de yapıldı.

Yönetmenliğini Alexis Bloom’un yaptığı ve yapımcılığını Oscar ödüllü Alex Gibney’in yaptığı film, en iyi belgesel ödülüne layık görüldü. Yerleşimci şiddetini ve Filistinlilerin Batı Şeria’daki köylerinden sürülmesini konu alan Norveç-Filistin yapımı “Başka Yer Yok” ve Batı Şeria’daki Filistinlilerin köylerinden sürülmesini konu alan “From Ground Zero” antoloji filmi gibi diğer önemli yapımlarla Oscar yarışında yarışıyor. 7 Ekim 2023’ten itibaren Gazze’de.

Ancak “Bibi Dosyaları” İsrail’de yasaklandı. Hiçbir yayın platformunun dokunmaya cesaret edemediği filmle ilgili büyük bir dağıtım krizi yaşandı. Ancak yeni doğrudan tüketiciye yönelik platform Jolt tarafından satın alındı. Film, ideal bir dünyada İsrail’in en uzun süre görevde kalan başbakanını devirmesi gereken acil ve sert bir gazetecilik ifşası.

“Bibi Dosyaları”, Benjamin Netanyahu’nun 2019 yılında iddianamesine yol açan yolsuzluk iddiaları nedeniyle polis tarafından sorguya çekilmesinin daha önce hiç görülmemiş görüntülerini içeriyor. İsrail polisi 2016 ile 2018 yılları arasında binlerce saat süren sorgulamayı kaydetti ve bu görüntüler Alex’e sızdırıldı. Gibney, 2023’te Signal aracılığıyla.

Anlayışlı ve çoğu zaman sert belgeselleriyle tanınan Gibney, “Mea Maxima Culpa: The Silence in the House of God”, “Taxi to the Dark Side” ve “Going Clear: Scientology & The” gibi ödüllü yapımlarla tanınıyor. İnanç Hapishanesi.” Bu sızıntının önemini anlayan büyük yönetmen, yapımı devraldı ve yönetmen koltuğunu Emmy adayı Alexis Bloom’a (Ateşi Yakalamak: Anita Pallenberg Hikayesi) bıraktı.

Ortaya çıkan belgesel, Netanyahu’nun kişisel karakterinin yanı sıra onun “uzlaşmazlığının” Orta Doğu’nun mevcut durumunu nasıl şekillendirdiğine de ışık tutuyor. Bloom, lüks tüketim malları olan pahalı puro ve şampanyaların binlerce Gazzeli ve İsrailli ailenin hayatını nasıl etkilediğini göstererek bu tabloyu ayrıntılı olarak çiziyor. Bu nesneler sıradan bir göze, zenginliğin masum zevkleri gibi görünebilir. Ancak “Bibi Dosyaları” bu lükslerin nasıl savaş suçlarına yol açan bir domino etkisini tetiklediğini ortaya koyuyor.

Belgeselin odak noktasında sadece Netanyahu değil, sızdırılan sorgu görüntülerinde de yer alan eşi Sara ve aşırı sağcı oğlu Yair de yer alıyor.

Arşiv görüntüleri ve eski Başbakan Ehud Olmert gibi önemli isimlerle yapılan röportajlar da belgeselin bir parçası. Film, Netanyahu’yu iktidarını sürdürmek için her şeyi yapacak pervasız ve kibirli bir lider olarak tasvir ediyor. Kimi suçladığını ya da bu süreçte kimin incindiğini umursamıyor.

Sara Netanyahu’nun “Bibi Dosyaları”ndaki rolü belgeselin en şaşırtıcı ve karmaşık kısımlarından biri. Pek çok görüşmecinin doyumsuz ve ne yapacağı belli olmayan biri olarak tanımladığı Sara, yalnızca pahalı hediyeler talep eden bir figür değil, aynı zamanda kocasının yolsuzluk davasının da merkezinde yer alıyor. Yönetmen Alexis Bloom’un kocası üzerinde olağanüstü bir etkiye sahip olan ağzı bozuk Lady Macbeth’in portresi çiziliyor. Sara’nın sorgu odasındaki patlamaları (“Kanıtlarınız tamamen saçmalık. Elveda!”), kocasının polis sorgusu sırasındaki aşağılayıcı davranışları kadar unutulmaz ve yıkıcıdır. Netanyahu sorgusunda yaptığı her şeyin İsrail’in iyiliği için olduğunu iddia ederken Sara’nın açıklamaları ikilinin kendilerini hukukun üstünde gördükleri bir dünyayı ortaya koyuyor.

Sara ve Benjamin Netanyahu kurgusal karakterler olsaydı, bu belgesel muhtemelen “fazla çizgi filmvari” olmakla eleştirilirdi. Ancak “Bibi Dosyaları”nı izlemek, kanunların üstünde hareket eden insanlar kontrolsüz bırakıldığında kötülüğün ne kadar ileri gidebileceğini ortaya koyuyor.

Belgeselin merkezinde yer alan bir diğer önemli isim ise İsrail doğumlu Hollywood milyarderi Arnon Milchan. “12 Yıllık Esaret”, “Heat” ve “Dövüş Kulübü” gibi kült filmlerin yapımcısı Milchan, Netanyahu ailesinin lüks içki alışkanlıklarıyla olan bağları sayesinde tarihte önemli bir yere sahip.

Sorgulamalar sırasında Milchan, Netanyahu’nun pahalı taleplerine boyun eğdiğini ve abartılı bağışlar yaptığını itiraf ediyor. Belgeselde şöyle dediğini duyuyoruz: “Bibi’nin bütün arkadaşları zengin. Ne diyebilirim ki? Bu şey ortaya çıkarsa ölürüm.”

Tüm bu unsurlar bir araya gelerek pahalı hediye satın almanın ötesine geçen bir yolsuzluk ağını ortaya çıkarıyor ve “Bibi Dosyaları”nın ana konusunu oluşturuyor.

Güncel olayları tam olarak anlamak için Netanyahu’nun hukuki durumuna bakmak ve hem “Bibi”nin hem de Sara’nın “sahip olamayacakları şeyi nasıl ‘çalacaklarını’ bildiklerini” kabul etmek gerekiyor. Bu, Başbakan’ın istikrarsızlığı ve savaşı siyasi hayatta kalmasının temel koşulları haline getirme yönündeki mevcut taktiğine bağlanıyor. Bu durum Netanyahu’nun yolsuzluk nedeniyle hapse girmemek için Gazze’deki savaşı kasıtlı olarak uzattığı anlayışına yol açıyor.

“Sonsuza kadar sürecek bir savaşın Netanyahu’ya fayda sağlayacağının” ifade edildiği belgesel, çatışmanın bu şekilde istismar edildiğinin açık delillerini sunuyor.

Bu bizi “iktidarda kalmanın bir başka aracı” olarak tanımlanan 7 Ekim 2023’e getiriyor.

Netanyahu’nun yolsuzluk davasıyla politikalarının radikalleşmesi arasında doğrudan ilişki kuran Bloom, ‘Bibi Dosyaları’nın son bölümünü Hamas saldırılarıyla noktalıyor.

Görüntüler son derece üzücü, Hamas’ın devam eden varlığından Netanyahu’nun sorumlu olduğunu gösteren kanıtlar da öyle. Bloom’un görüştüğü uzmanların çoğu, Netanyahu’nun alevleri kontrol altına alabileceğine inanarak istikrarsızlığı sürdürmek için Hamas’ın Katar üzerinden para almasını taktiksel olarak ayarladığını ikna edici bir şekilde savunuyor. Netanyahu’nun sızdırılan görüşme kayıtlarından birinde söylediği gibi: “Dostlarınızı yakın tutun, düşmanlarınızı daha yakın.”

Röportaj yapılan bir kişi, “Hamas’ı yaratmadı ama onu geliştirdi” diyor.

‘Bibi Dosyaları’nın sonu en yürek burkan kısmı olsa da şaşırtıcı bir umutla da bitiyor.

Kibbutz Be’eri’ye yapılan saldırıdan sağ kurtulan genç kadın Gili Schwartz, Netanyahu’ya duyulan öfkeye net bir gerekçe sunuyor. Savaş devam ettiği sürece Başbakanın devrilmekten ya da hapse atılmaktan kurtulabileceğini savunurken, rehinelerin ailelerinin de kendisi aleyhinde konuşmaktan çekindiklerini, çünkü bunu söylemeleri halinde “bunun onlara faydası olmayacağını” ortaya koyuyor.

Ancak Schwartz tüm gerçeklerin ortaya çıkmasını istiyor ve uzlaşmanın nasıl mümkün olabileceğini ifade ediyor.

“Bibi Dosyaları”nın Netanyahus’u iktidardan indirmesi pek mümkün görünmüyor ancak Bloom’un iki saatten kısa sürede elde ettiği başarı hâlâ hayret verici.

En dikkat çekici olan ise belgeselin tartışmalara dönüşmeyen, kapsamlı ve gerçekçi bir sunum olarak ön plana çıkması. Hamas’tan hiçbir zaman özür dilenmiyor ya da şiddetin herhangi bir şekli onaylanmıyor; ancak İsrail liderine yönelik her türlü eleştiriyi anti-Semitizm ve İsrail karşıtlığıyla eşitleyen çocukça ve saçma argümanların ötesine geçiyor ve iktidara gerçeği söylüyor.

Özellikle ABD’deki gergin yayıncıların siyasi içerikle ilgilenmediği göz önüne alındığında, ‘The Bibi Files’ın gün ışığına çıkmayı başarması dikkate değer bir durum.

Eğer “Bibi Dosyaları” Mart ayında Oscar’a giderse, en iyi belgesel ödülünü alması için iyi bir neden var. Ama kazanıp kazanmaması önemli değil çünkü yine de görülmeye değer bir film ve ödülü kesinlikle hak ediyor.

Kaliforniya’daki yangınlar nedeniyle Oscar adaylıkları 19 Ocak’a ertelendi. Tören 3 Mart’ta yapılacak.